Veni creator spiritus! 

Kom Schepper, Geest, daal tot ons neer!

 

Het is een zeldzaam voorrecht om die woorden, en de woorden van de komende twintig minuten, tot u te mogen richten. Velen van u kennen die aanroeping – en misschien ook het vervolg. Het zijn de openingswoorden uit de Pinksterhymne. Ik hoor ze graag op de tonen van de Achtste Symfonie van Mahler, de beroemde Sinfonie der Tausend. Veni creator spiritus!

 

Wat ik niet wist, en wat ik onlangs leerde van broeder Roland Scheid, is dat het pinkstergebed hier bij de Societas Verbi Divini iedere ochtend klinkt. Dus de neerdaling van de Heilige Geest, die we traditioneel vieren met Pinksteren, niet alleen vandaag en morgen. Maar iedere dag, nog voor de lauden. Toen Roland dat vertelde kreeg ik kippenvel. Als geloof en missie érgens om draaien, dan om dat doorleefde besef dat de neerdaling van de Heilige Geest een proces is dat nooit stopt. 

 

Wat je je bij die Heilige Geest moet voorstellen, laat ik even in het midden. Verbeelding, God, creativiteit, onvoorwaardelijke liefde, hoop, solidariteit... wie zal het zeggen? Het glas-in-loodraam achter u verbeeldt trouwens die Heilige Geest en de wijze waarop ze licht en liefde in de schepping brengt.

 

De verleiding om hier nu een college innovatieve theologie in de geest van de Gemeenschap van Gods Woord van te maken, is groot. Gezien de dubbele aanleiding van dit bijzondere samenzijn, hier vanmiddag, zou dat trouwens niet eens zo vreemd zijn. We vieren immers 150 jaar Societas Verbi Divini (SVD) en bekronen dat hier in Steyl met de opening van de expositie Steyler die beeldend kunstenaar en onderzoeker Krien Clevis de afgelopen jaren sámen met de broeders van Steyl tot stand bracht. Een veelgezichtige tentoonstelling die de komende dagen en weken, samen met bezoekers, steeds meer dimensies zal krijgen. Ook de expositie zelf lijkt daarmee een work in constante progress, op de vleugels van een geest die we door de tentoonstelling wellicht nog wat beter kunnen leren kennen. 

 

Voordat ik dieper in de tentoonstelling duik, eerst een paar woorden over mijzelf of beter, over mijn vader. Tientallen jaren bereisde Jan Derix, mijn vader, landen in de zogenaamde Derde Wereld op een manier die we ons nu nog maar nauwelijks kunnen voorstellen. Voor zijn werkgever, het toenmalige Dagblad voor Noord-Limburg, bezocht hij met name in het kader van de Vastenactie missionarissen over de hele wereld. Met een kano naar de binnenlanden van Papoea Nieuw-Guinea of de Amazone, met een jeep door Ethiopië of Ghana. Voor mij als kleine jongen was er geen spannender moment als wanneer hij weer terugkwam van een avontuur, zijn koffer opende en toonde wat hij had meegebracht. Daarna kwamen de verhalen. Bijna was hij als seminarist in Watersleyde zelf missionaris geworden. In plaats daarvan bezocht hij later als journalist vrienden die het wél waren geworden. Al lang voor zijn pensioen voelde hij dat het zijn missie was om hun verhalen en de geschiedenis van de Nederlandse missie op papier te zetten. Een monnikenwerk dat hij drie maanden voor zijn dood in januari 2009 voltooide. Het contract met de uitgever was net getekend. In mijn hangmat in Brazilië corrigeerde ik het manuscript en schreef een nawoord. 

 

Jan Derix’ magnum opus over de missie draagt als titel Brengers van de Boodschap en was voor Krien een belangrijke inspiratiebron. Het is frappant dat de auteur het nergens in de 800 pagina’s expliciet heeft over de inhoud van die boodschap. Des te meer spreekt ze uit de vele verhalen, waaronder ook die van de broeders van het Goddelijk Woord in Azië, Afrika en Zuid-Amerika.

 

Zoals ik zelf schrijf ik het nawoord: ‘Hoe afstandelijker zijn beschrijvingen, des te nabijer de gebeurtenissen die hij als één gigantisch geheel [dat van 15000 à 20000 Nederlandse zusters, broeders, paters en priesters ‘in den vreemde’] ten tonele voert.’ Die boeiende spanning tussen afstand en nabijheid en betrokkenheid ervaar ik ook bij de tentoonstelling Steyler. Kriens teksten hierover in één zin samenvattend zou ik zeggen: Steyler is een veelstemmig tijdsdocument dat wil inspireren tot dialoog. De drie begrippen tijdsdocument, meerstemmig en dialoog zal ik nader toelichten.  

 

Krien en de co-curende broeders zien deze expositie, die dus nadrukkelijk een multimediale tentoonstelling door en voor velen is, als een tijdsdocument voor de toekomst.Dat lijkt een tautologie. Het is immers eigen aan kunst én religie dat ze zich in de tijd, en dus richting toekomst, ontvouwen en ontwikkelen. De Societas Verbi Divini manifesteert zich sinds de oprichting 150 jaar geleden (in 1925) door Arnold Janssen als een congregatie die steeds opnieuw nieuwe wegen zoekt en vindt. Dat verkennen en openen van nieuwe toekomsten wordt daarbij nadrukkelijk beleefd als een ontvouwing van de Heilige Geest (die, nogmaals, op vele manieren is op te vatten). De SVD toont zich daarbij baanbrekend en onorthodox. Al decennia verzet ze zich tegen de uitholling van de maatschappelijke solidariteit door het neoliberalisme, is ze vóór een prominente plek van vrouwen in de samenleving en de kerk, maakt ze een vuist voor migranten en vluchtelingen, en neemt stelling tegen de mishandeling van Moeder Aarde. Als ik het goed begrepen heb bepleit ze in spiritueel en religieus opzicht een verregaande emancipatie van de Heilige Geest, die niet langer als eenzijdig mannelijk wordt gezien, maar als gender-neutraal. Wat een verademing! Dat geldt ook voor de diepgewortelde overtuiging dat de Heilige Geest niet naar het pijpen van mensen danst en zich niet laat dirigeren of controleren: de geest waait waar zij wil. 

 

Ook de expositie Steyler is te zien als een manifestatie van een eigengerijde Heilige Geest die nieuwe wegen zoekt. Ik zal de laatste zijn om te beweren dat ze die in de multimediale werken van deze expositie gevonden heeft. Maar tijdens het bekijken van de historische glasnegatieven en de portretfoto’s van de series Sint Gregor en Sint Michaël bespeur ik toch dat hier behalve de hand van de kunstenaar, de fotografen en de curatoren nog iets anders aan de knoppen draait. De Heilige Geest als co-curator? Je mag het niet hardop zeggen, maar het zou zomaar kunnen. Steyler als een uitgesproken Pinkster-expositie, niet alleen dit Pinksterweekende, maar alle dagen. Dat klinkt over the top, maar raakt een essentie. Zoals de Heilige Geest niet is te sturen, zo is het scheppen van schoonheid en andere kunstzinnige kwaliteiten niet af te dwingen. Het kan gebeuren, als je je er voor open stelt. En áls het gebeurt heeft ook altijd iets van een cadeautje. Zo bezien, gevoeld en gehoord, borrelt deze expositie van de verrassende cadeautjes. Stel u daarvoor open, misschien ook wel door een zekere afstandelijkheid. Door jezelf tussen haakjes te zetten kan een verfrissende intimiteit ontstaan. Probeer de beelden en geluiden onvooringenomen over u heen te laten komen. Laat het gebeuren. Wie weet, waait de welkome warme geest hier niet alleen door de kloosterzalen en -gangen, maar ook door uw hoofd en hart, lichaam en ziel. 

 

Bedenk hierbij dat het woord heilig van helen komt. De Heilige Geest is een helende geest. Of de tentoonstelling daarmee ook helende kwaliteiten heeft: dat mag u zelf ontdekken. Uit de ambitie om hier een tijdsdocument voor de toekomst leven in te blazen, spreekt naar mijn smaak in elk geval een helend verlangen. Velen ervaren deze plek trouwens als een Sehnsuchts Ort, een plaats van verlangen voor iedereen die op zoek is. Dat brengt me op het tweede sleutelbegrip: meerstemmigheid. Steyler is geen klassieke expositie, maar een multimediaal en veelstemmig gebeuren, waarbij de bezoeker is uitgenodigd om actief deel te nemen, bijvoorbeeld ook tijdens lezingen en discussies. Beelden, gesproken verhalen en getuigenissen versterken elkaar, en vinden elkaar in een figuurlijke en letterlijke wind. Misschien is die wind de drager van de boodschappen en verhalen die uit het verleden via ons naar de toekomst waaien. 

 

Om dat verleden actueel te maken verdiepte Krien zich in historisch materiaal van zogenaamde missiestaties: veelal groepsfoto’s in den vreemde van een zielenhelder met zijn kudde. Die foto’s vormen een apart genre in de fotografie. Ze kijken ons aan uit een toen en een daar en kijken dóór ons heen naar een nu en hier en straks dat nog in het onbekende ligt. Krien revitaliseerde het genre tot nieuwe beelden. Ook die kijken ons aan en stellen een vraag die niet iedereen in onze roerige tijd hardop durft te stellen: wat is mijn missie? 

 

Het woord missie komt van mittere, zenden. Niet alleen de veelal ouderwetse missie is een kwestie van zenden en ontvangen, ook kunst is een spel tussen zender en ontvanger. Zo bezien maakt Steyler een dubbele beweging. De expositie maakt van missie kunst en van kunst een missie. Én ze maakt invoelbaar dat een mens zelf tegelijk zender en ontvanger is. Daarom stá je hier niet zozeer tegenover de werken, maar sta je er ín. Terwijl je tegenover de portretten of groepsfoto’s staat ben je uitgenodigd om er bij te komen staan of zitten – en van daar naar hier te kijken – en daarmee ook naar jezelf, je eigen verlangen en missie. De menselijke blik als een tijdmachine die je op en neer beweegt van hier en nu daar daar en toen, en weer terug naar mogelijke vormen van straks. We leren en voelen hierdoor dat mensen overal en altijd op zoek zijn – en dat de Heilige Geest kan verrassen met hoe en wat en waar hij ons laat vinden. 

 

Maar het gaat dieper. De SVD is doortrokken van het besef dat niet alleen de mens, maar álles is bezield. Alles heeft ziel. Of andersom: alles is een manifestatie van geest. Dus ook het zintuigelijke. Een diepere en meeromvattendere wijze van ecologische spiritualiteit of spirituele ecologie is nauwelijks denkbaar. Kunst en religiositeit (in de betekenis van her-verbinden, re-ligare) vinden elkaar hier ook in die geest. Alzo kom ik op het derde begrip om invoelbaar te maken wat hier vandaag, en alle andere pinksterdagen, in de ontmoeting van kunst en religie/spiritualiteit gebeurt: dialoog. U allen kent de spreuk dat waar er twee of meerderen spreken in Zijn naam, Hij aanwezig is. Een spreuk die we speciaal voor vandaag perfectioneren tot: waar we spreken in Haar naam is Zij aanwezig. Onze discursieve taal met haar geslachten doet geen recht aan de veronderstelde gender-neutraliteit van de Heilige Geest.

 

Misschien is dat ook het bijzondere van beeldende kunst. Zonder woorden spreekt ze rechtstreeks tot hoofd en hart en drukt uit wat geschreven taal hooguit kan evoceren in poëzie. Die aanwezigheid van de geest als we in haar naam samenzijn is dan ook niet zozeer uit te drukken in mensentaal. Het is eerder een kwaliteit, een gevoel, een warmte, of een tochtwind op de wang, zoals bij de profeet Elias die de aanwezigheid van God omschreef als een dunne wind. Die dunne wind inspireert – ook in dat woord wonen adem en wind – tot dialoog. Sterker: ik zou een lezing kunnen geven over de relatie tussen de woorden di-aloog en di-vien. In een diviene dialoog staan we niet tegenover elkaar, maar vínden we elkaar in het besef dat we allen verschillende mensen zijn. Geen leven zonder verschil; zonder verschil geen leven. Ondanks alle gruwel uit het verleden, ondanks alles wat fout ging in de missie, ondanks de duivelsverbonden tussen kruis en zwaard is dat toch wat uit de tijdsdocumenten uit de missie tot ons komt en spreekt. Juist ook daarover mogen dialogen gaan. In zijn boek verbaasde Jan Derix zich over de noodlottigheid waarmee missionarissen vaak een speelbal waren van geopolitiek cynisme. Geloofwaardig erfgoedbehoud van de missie mag zulke kwesties niet uit de weg gaan – ook omdat ze de vraag op scherp stellen wat in het licht van de verleden missie mijn en onze missie kan en mag en moet zijn.  

 

Wat is mijn missie? Wat is ónze missie? Die vragen zijn in onze tijd, waarin menigeen kiest voor de zogenaamde Innere Immigration, belangrijker dan ooit. Durf ik nog wel een missie te hebben? Durf ik ergens voor te staan? Kies ik voor het modische Yolo, you only live once? Of voel en weet ik dat ik iets bij moet en mag dragen aan een betere wereld, niet alleen voor mensen, maar voor alles wat bezield is? En zo ja: wat is dat dan? En hoe verhoudt het zich tot die Heilige Geest die waait waar Zij wil? 

 

Ik zal niet beweren dat de expositie Steyler op zulke vragen antwoord geeft. Maar ze laat wel voelen, in beeld, geluid en wind, dat antwoorden niet onmogelijk zijn. Sterker: het feit dat de missie-gedachte van Arnold Janssen zich blijft ontwikkelen en hier vorm krijgt in deze tentoonstelling, geeft hoop. Janssen zelf zei dat alles vergaat en dat er nieuws uit ontstaat. Dat geldt voor de diepgaande studie van glasnegatieven door Krien in het archief van het Generalaat van de SVD in Rome. Het geldt voor die groepsfoto’s van missiestaties. Het geldt voor de orale getuigenissen die ieder voor zich met eigen oren kan horen en interpreteren. En het geldt voor al die indrukken samen die naar een toekomst wijzen waarvan de Heilige Geest op haar beurt het hare vindt en laat blijken – misschien zelfs in de vorm van een tentoonstelling. 

 

Wat is onze missie? Ik kan daar nog vele woorden aan besteden. Maar we kunnen ook in de ogen van de broeders op de foto’s kijken. En vervolgens naar elkaar en naar onszelf. En daarbij beseffen dat de schepping niet zozeer een gebeurtenis was lang geleden in zeven dagen. Maar een continu proces waaraan ook wij hier en nu deelhebben. Zoals alles bezield is, is alles in constante wording. Kunst maakt dat voelbaar, en inspireert om er op jouw en mijn unieke wijze aan bij te dragen. 

 

In dit licht en deze geest (en in de geest van het raam achter jullie) is de expositie Steyler een multisensorische en veelstemmige Symfonie der Duizend waarin u zowel meespeelt als luistert. En naarmate u afstandelijker en opener de vele stemmen op u laat inwerken, groeit de sensatie van nabijheid. Totdat u er één mee wordt – als een vleesgeworden klankbord van wat je mede-menselijkheid zou kunnen noemen. Veni creator spiritus. 

 

Ik wens u een waardige en veelstemmige Pinksteren – vandaag, morgen en overmorgen.  

Dank voor uw aandacht. 

 

Govert Derix, 7 juni 2025.

 

 

 

The spirit blows wherever She wants 

 

Lecture delivered at the opening of Steyler, the exhibition celebrating 150 years of Societas Verbi Divini (SVD) in Steyl, 7 June 2025.

  

Veni creator spiritus! 

Come, Creator Spirit, descend upon us! 

 

It is a great privilege to share with you this invocation, as well as the words I’ll share with you in the next twenty minutes. Many of you will know this invocation, and, possibly, how it continues. Veni creator spiritus – these are the opening words of the Pentecostal hymn, which I enjoy listening to along with the sounds of Mahler’s Eighth Symphony, the famous Sinfonie der Tausend. What I did not know, and what I recently learned from brother Roland Scheid, is that the Pentecostal prayer can be heard here at the Societas Verbi Divini every morning. The Holy Spirit’s descent, which we celebrate on Pentecost, is invoked here not only today and tomorrow, but every day, before the lauds. Upon learning this from Roland, I felt excited. After all, our sense of faith and mission is centred around the intense awareness of the Holy Spirit’s decent as an ongoing process – one that never stops. 

 

For now, I leave aside what each of us envisions upon hearing the words ‘Holy Spirit’. Imagination, God, creativity, unconditional love, hope, solidarity... who is to decide? The stained-glass window behind you in fact depicts that Holy Spirit and the way in which she adds light and love to Creation. I am almost tempted now to turn this lecture into an innovative theology class in the spirit of the Society of the Divine Word. Given the twofold occasion for our special gathering here this afternoon, this would hardly be unsuitable. After all, we honour 150 years of Societas Verbi Divini (SVD) today, celebrating this milestone through the festive opening of Steyler, the exhibition realized by visual artist and researcher Krien Clevis, in collaboration with the religious brothers of Steyl. In the days and weeks ahead, this versatile exhibition is bound to take on increasingly more dimensions, together with its visitors. The exhibition itself will prove to be a work in continuous progress, on the wings of a spirit that we may get to know even better through the exhibition. 

 

Before addressing the exhibition in more detail, first a few words about me, or rather, about my father. For dozens of years, Jan Derix, my father, travelled to countries in the so-called Third World in a manner we can still barely imagine today. For his employer, the former regional newspaper Dagblad voor Noord-Limburg, he visited missionaries throughout the world, notably in the context of the Vastenactie, the annual fund-raising appeal in support of missionary activities. In a canoe to the interior regions Papua New-Guinea or the Amazone, in a jeep across Ethiopia or Ghana. Each time, as a small boy, I eagerly anticipated the day of his return home, when he would open his suitcase to show all the things he had taken with him. And next, of course, there were all the dazzling stories about his adventurous trips. As a seminarist in Watersleyde, my father almost chose to become a missionary himself. Instead, after having decided in favour of journalism, he visited friends who had become missionaries. Long before his retirement, he felt that it was his mission to write down their stories and the history of Dutch Catholic missionary work. A daunting project, which he completed three months before his passing in January 2009. The contract with the publisher had just been signed. Lying in my hammock in Brazil, I corrected the proofs and wrote an afterword. 

 

Jan Derix’s magnum opus about the Dutch missionary activities is entitled Brengers van de Boodschap (Bringers of the ‘Message’), which served as an important source of inspiration for Krien. It is striking that the author of this 800-page volume never explicitly addresses the content of the ‘message’, not even once. Yet it is revealed all the more through the many stories, including those of the brothers of the Divine Word in Asia, Africa and South America. As I myself wrote in the afterword: ‘The more detached his descriptions are, the more closely he approaches the various events that he presents as an enormous collective effort [by some 15.000 to 20.000 Dutch religious sisters, brothers, fathers and priests abroad, “in foreign parts”].’ 

 

This exciting tension between distance, proximity and engagement I also experience in the Steyler exhibition. Summarizing Krien’s texts in one sentence, I would say: Steyler is a many-voiced, time-based document that seeks to inspire dialogue. In the following, I would like to elucidate these three key notions: time-based document, many-voiced and dialogue. 

 

Krien and the co-curating brothers consider this exhibition, which is decidedly multi-medial, by and for many, as a time-based document for the future. This may seem a tautology. After all, both art and religion unfold and develop in time, and thus towards the future. The Societas Verbi Divini, after its establishment by Arnold Janssen 150 years ago (in 1875), has been evolving as a congregation always in search of finding new ways. The religious brothers emphatically experienced this sustained exploration of new futures as an unfolding of the Holy Spirit (which, again, may be conceived in various different ways). The SVD has thereby shown itself to be pioneering and unorthodox. For decades now, the SVD has resisted the undermining of social solidarity by neoliberalism, while also advocating a prominent role for women in society as well as the Church, promoting the rights of migrants and refugees, and adopting a critical stance vis-à-vis the abuse of Mother Earth. If my understanding of the SVD is correct, it argues in favour of a spiritually and religiously far-reaching emancipation of the Holy Spirit, which ought to be seen no longer as one-sidedly masculine, but, instead, as gender-neutral. A liberating perspective indeed! The same applies to the deep-seated conviction that the Holy Spirit does not dance to people’s piping and does not let herself be directed or controlled: the spirit blows wherever She wants. 

 

Likewise, the Steyler exhibition may be seen as a manifestation of a self-willed Holy Spirit that looks for new ways. I will be the last to claim that she has found them in the multi-medial works of this exhibition. But when looking at the historical glass-negatives and the portrait photographs from the Saint Gregor and Saint Michael series I do clearly notice, however, that next to the artist, photographers and curators, another force is sitting at the controls. The Holy Spirit as co-curator? We perhaps should not say this aloud, but it is a possibility. Steyler as a Pentecostal exhibition par excellence – not only this weekend, but all days. If this may sound over the top, it also touches upon an essence, I believe. Just as it is impossible to guide the Holy Spirit, there is no recipe for the creation of beauty and other artistic qualities. It may happen, if you are open to it. And when it happens, it also has the quality of a gift, a present.

 

Seen, felt and heard in this way, this exhibition is packed with surprising presents. Please open up yourself to it, precisely – perhaps – by adopting a detached stance. A refreshing intimacy may well present itself by temporarily discarding your ego. Why not try to experience the varied images and sounds in an unbiased fashion? Let it happen. Who knows, the welcome warm spirit might blow not only through the monastery’s halls and corridors, but also through your head and heart, your body and soul. 

 

Be sure to realize that the word ‘holy’ originates from ‘making whole’. The Holy Spirit is a wholesome spirit. Whether the exhibition has wholesome qualities is up to you to discover. In my view, the ambition to infuse life into a time-based document for the future at least suggests a wholesome longing. Many actually experience this place as a Sehnsuchts Ort, a site of longing for all who are searching.  

 

This takes me to the second key notion: many-voiced. Steyler is no conventional exhibition, but a multi-medial and many-voiced event, whereby the visitor is invited to participate actively, including during lectures and discussions. Images, oral stories and testimonies reinforce each other, finding each other in a figurative and literal wind. Perhaps this wind is the carrier of messages and stories which blow from the past, via us as intermediary, towards the future.

 

To infuse this past with present meanings, Krien studied the historical materials of so-called missionary work stations, often involving group photos of a shepherd of souls with his flock in a faraway country. These photos constitute in fact a genre of its own within photography. They look back at us from a then and there, also by looking through us to a here and now, as well as to some next, later moment, in the offing. Krien revitalized the genre into new images. These, too, gaze back at us, asking us a question that not everyone dares to ask in these troubling times: what is my mission? 

 

The word ‘mission’ originates from mittere, to transmit. If the missionary tradition involves a dynamic of sending and receiving, the world of art, too, inspires a game between sender and receiver. Looked at this way, Steyler presents a double movement: the exhibition turns a mission into art and art into a mission. But the exhibition also reminds us that as human beings we are both sender and receiver at the same time. For this reason, we find ourselves here not so much face to face with the works, but rather in them. When standing in front of the portraits or group photos, you are invited to join in – and to look from there to here – and thus to yourself, your own longing or sense of mission. The human gaze as a time-machine moving you back and forth from the here and now, the there and then, and back again to possible modes of being next, later on. In doing so, we learn and feel that people are always and everywhere searching – and that the Holy Spirit is capable of surprising us by how, what, or where he lets us find. 

 

But there is more to it. The SVD espouses the awareness that not just human beings are animated, but that all is animated, inspired. All has soul. Or, conversely: all is a manifestation of spirit, including our sensorial world. A deeper and more all-encompassing mode of ecological spirituality or spiritual ecology is hardly conceivable. In this very spirit, art and religiousness (in the sense of re-connecting, re-ligare) also find each other here. 

 

This takes me to the third key notion for making tangible what today and all other Pentecoasts happens in the meeting of art and religion/spirituality: dialogue. 

 

You all know this proverb: where two or more speak in His name, He is present. Today we’ll rephrase this proverb as: where we speak in Her name, She is present. Our discursive language with its genders does not do justice to the assumed gender-neutrality of the Holy Spirit. Perhaps this also constitutes the special character of fine art. Without using words, she speaks directly to our head and heart, expressing what in written language may only be evoked, at times, in poetry. In other words, this presence of the spirit when gathering in her name can hardly be expressed in human language. It rather involves a quality, a feeling, a warmth, or a draught wind on the cheek, as in the case of the prophet Elijah, who described the presence of God as a thin wind. Like a breath or air, this thin wind inspires dialogue. I could even give a lecture on the close relationship between the words ‘di-alogue’ and ‘di-vine’. In a divine dialogue we find each other in the awareness that all of us are different as human beings, rather than standing opposite each other.

 

No life without difference – without difference no life. This much is conveyed to us and also speaks to us through the time-based missionary documents, despite all the horror of the past, despite all that went wrong in the world of missionary work, despite the devilish pact between cross and sword. Precisely these concerns may also be the subject of dialogues. In his book, Jan Derix wondered about the ill-fated manner in which missionaries were often at the mercy of geopolitical cynicism. Credible heritage conservation of past missionary efforts should not evade such issues, also because they bring into focus the question of what – in light of the past missionary efforts – my and our mission can, should or must be. 

 

Wat is my mission? What is our mission? In our day and age, in which many opt for the so-called Innere Immigration, these questions are more important than ever. Do I still dare to have a mission? Do I have the courage to adopt a stance in favour of some idea? Or do I opt for the fashionable Yolo, you only live once? Do I feel and know that I might and must contribute to a better world, not just for human beings, but for all that is animated, spirited? And if so, what does my contribution look like? And how does it relate to the Holy Spirit which blows wherever She wants?

 

I will not claim that the Steyler exhibition provides answers to such questions. Still, it does make us feel – in image, sound and wind – that answers are not impossible. Or rather, it is a sign of hope that Arnold Janssen’s idea of missionary work continues to evolve, as here in the format of this exhibition. Janssen himself said that all things must pass, giving rise to new things. This applies to the in-depth study of glass negatives by Krien in the archive of the SVD Generalate in Rome. It applies to the group photos of missionary work stations. It applies to the oral testimonies that all of us can listen to and interpret. And it applies to all these impressions taken together, which refer to a future of which the Holy Spirit, in turn. has a view of her own, to be revealed in various guises – perhaps even in the format of an exhibition. 

 

What is our mission? I can still spend many a word on this. But we might as well look into the eyes of the brothers featured in the photographs. And subsequently look to each other and to ourselves. And thereby realize that Creation is all but a bygone, seven-day event. Rather, it is a continuous process in which we actively take part in the here and now. Just like all is animated, so all is in a state of constant becoming. This is rendered palpable by art. Art inspires us to contribute to it in your and my unique way. 

 

In this light and this spirit (and in the spirit of the window behind you), the Steyler exhibition is a multisensorial and many-voiced Symphony of the Thousand in which you may feature as both active participant and careful listener. And the more detached and openminded you experience and ponder the many voices, the more the sensation of proximity will grow along. Until you become one with it – as an embodied soundboard of shared humanity.

 

Veni creator spiritus.

 

I wish you all a worthy and many-voiced Pentecoast – today, tomorrow and the day after tomorrow. 

 

Thank you for your attention. 

 

Govert Derix, 7 June 2025